Nielegalne zatrudnienie cudzoziemców – w Polsce rośnie liczba kontroli związanych z legalnością zatrudnienia cudzoziemców. Choć większość firm zatrudnia cudzoziemców w sposób legalny, przepisy regulujące ten proces są skomplikowane i zmieniają się dynamicznie. To sprawia, że pracodawcy, którzy nie są na bieżąco ze zmianami, mogą nieświadomie naruszać prawo.
Przykłady takich naruszeń obejmują m.in. niewłaściwą zmianę warunków zatrudnienia czy błędy w zakresie dokumentacji.
Aby uniknąć dotkliwych sankcji prawnych i finansowych, warto przeprowadzać regularne audyty wewnętrzne, które pomogą w identyfikacji potencjalnych problemów przed interwencją odpowiednich służb.
Konsekwencje nielegalnego zatrudnienia
Naruszenia związane z nielegalnym zatrudnieniem cudzoziemców mogą prowadzić do poważnych konsekwencji dla pracodawców.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pracodawca, który powierza cudzoziemcowi nielegalną pracę, naraża się na grzywnę od 1000 zł do 30 000 zł. Sankcje te obejmują również przypadki, w których cudzoziemiec wykonuje pracę na innych warunkach lub za inne wynagrodzenie niż określone w zezwoleniu.
Nowe przepisy, które wejdą w życie po nowelizacji w 2024 roku, zakładają przeliczanie kar finansowych w zależności od liczby cudzoziemców zatrudnionych nielegalnie.
Pracodawcy, którzy dwukrotnie zostaną ukarani za nielegalne zatrudnienie w określonym okresie, mogą dodatkowo stracić możliwość zatrudniania cudzoziemców w przyszłości.
Warto także pamiętać, że konsekwencje mogą dotknąć samych cudzoziemców – grozi im nie tylko grzywna, ale również nakaz opuszczenia Polski i zakaz powrotu do kraju na określony czas.
Nielegalne zatrudnienie cudzoziemców – wzrost problemu w ostatnich latach
Dane zgromadzone przez Państwową Inspekcję Pracy wskazują na wzrost liczby nielegalnie zatrudnionych cudzoziemców.
W 2023 roku nielegalną pracę stwierdzono w trakcie 30% przeprowadzonych kontroli dotyczących legalności zatrudnienia cudzoziemców (ok. 2700 kontroli). W efekcie tych działań wykazano, że prawie 6700 imigrantów pracowało nielegalnie, co stanowi 17% skontrolowanych przypadków (dla porównania, w 2022 roku było to 5200 osób, czyli 12,8%). Wśród osób, które wykonywały nielegalną pracę, aż 71% stanowili obywatele Ukrainy.
Z danych Straży Granicznej wynika również, że w I półroczu 2024 roku zatrzymano 5827 cudzoziemców przebywających w Polsce nielegalnie, z czego największą grupę stanowili obywatele Gruzji i Białorusi.
Najwięcej naruszeń odnotowano w województwie lubelskim.
W tym samym okresie, w przypadku 5189 cudzoziemców, stwierdzono nielegalne wykonywanie pracy lub prowadzenie działalności gospodarczej.
W porównaniu do I półrocza 2023 roku (5055 przypadków) liczba naruszeń wzrosła, choć liczba nielegalnie pracujących obywateli Ukrainy spadła o 36 punktów procentowych.
Niedawnym przykładem rażącego naruszenia prawa jest przypadek agencji pracy tymczasowej w Gdyni, gdzie 220 cudzoziemców zostało zatrudnionych nielegalnie, bez wymaganych zezwoleń.
Zatrudnieni byli głównie obywatele Kolumbii, a także pracownicy z Kazachstanu, Filipin, Argentyny i innych państw.
Cudzoziemcy wykonywali pracę w przetwórstwie rybnym, jednak pracodawca nie zapewnił im niezbędnych zezwoleń ani umów, co doprowadziło do poważnych naruszeń prawa.
Zmieniające się przepisy – wyzwanie dla pracodawców
Przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców są skomplikowane, trudne do zrozumienia i podlegają częstym zmianom.
Nawet nieświadome popełnienie błędów może skutkować poważnymi konsekwencjami dla pracodawców.
Obecnie ustawodawca dąży do uszczelnienia systemu migracyjnego, czego skutkiem jest np. fakt, że w wielu krajach trudniej jest uzyskać wizę pracowniczą do Polski (więcej na ten temat w naszym wpisie).
Dodatkowym wyzwaniem jest rozszerzanie kompetencji instytucji kontrolnych, takich jak Straż Graniczna i Państwowa Inspekcja Pracy.
Przykładem nadchodzących zmian jest projekt, który zakłada uproszczenie procedur kontroli prowadzonych przez PIP. Nowe regulacje przewidują, że inspektorzy nie będą musieli posiadać specjalnych upoważnień – kontrola będzie mogła być przeprowadzona na podstawie samej legitymacji służbowej. Więcej na temat planowanych zmian można przeczytać w naszym wpisie.
Jak zapewnić zgodność z przepisami?
Jednym z najskuteczniejszych sposobów na uniknięcie sankcji prawnych i finansowych jest stały monitoring przepisów prawa imigracyjnego i prawa pracy.
Pracodawcy muszą być również na bieżąco z interpretacjami tych przepisów przez odpowiednie organy oraz z komunikatami urzędowymi.
W praktyce oznacza to konieczność współpracy z prawnikami specjalizującymi się w tej dziedzinie, co minimalizuje ryzyko nieświadomych naruszeń.
Stała współpraca z ekspertami prawnymi pozwala nie tylko na skuteczniejsze zarządzanie procesem zatrudniania cudzoziemców, ale także na zapewnienie, że wszystkie procedury są zgodne z prawem.
W przypadku firm, które nie mają możliwości stałej współpracy z prawnikiem, alternatywą są regularne audyty dokumentacji pracowniczej oraz szkolenia dla działów HR. Dzięki specjalistycznym szkoleniom pracownicy zyskają wiedzę na temat zmieniających się przepisów, co pomoże unikać nieświadomych błędów.
Nasza kancelaria – kompleksowa pomoc dla pracodawców
Nasza kancelaria oferuje pełne wsparcie prawne dla pracodawców zatrudniających cudzoziemców.
Zajmujemy się zarówno doradztwem w zakresie najtrudniejszych przypadków, jak i regularnymi audytami wewnętrznymi dokumentacji pracowniczej. Prowadzimy również szkolenia otwarte i zamknięte, które dostosowujemy do potrzeb Twojej firmy.
Jeśli chcesz uniknąć nieświadomych naruszeń prawa i zapewnić legalność zatrudnienia w Twojej firmie, skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się, jak możemy pomóc w zabezpieczeniu Twojego biznesu.
Przygotowała:
Wiktoria Woźnicka
prawniczka imigracyjna
***
Niebieska Karta UE: projekt nowelizacji przepisów
Od 9 lutego 2024 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji jest dostępny do zapoznania się projekt zmian ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw.
Projekt ten ma wdrażać unijną dyrektywę 2021/1883, wobec czego przewiduje wprowadzenie szeregu zmian w obowiązujących przepisach regulujących zasady pobytu i wykonywania pracy przez cudzoziemców w Polsce [Czytaj dalej…]
