Polska miała czas do 17 grudnia 2021 r. na stworzenie krajowego systemu przyjmowania zgłoszeń dotyczących naruszeń prawa i ochrony sygnalistów. Ustawa o sygnalistach nie została jednak przyjęta i na razie nie wiadomo, kiedy dokładnie wejdzie w życie.
Nowy projekt ustawy o sygnalistach
W październiku 2021 r. rząd przedstawił projekt ustawy o ochronie sygnalistów, ale po uwagach ze strony ekspertów został on odłożony do szuflady. We wtorek, 12 kwietnia 2022 r. Rządowe Centrum Legislacji opublikowało nową wersję projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, który potocznie jest zwany projektem ustawy o ochronie sygnalistów.
W nowym projekcie ustawy o sygnalistach nie ma już definicji „pracownika”. Oznacza to, że ustawa będzie miała zastosowanie nie tylko do podmiotów zatrudniających pracowników oraz pracowników tymczasowych.
Projekt nie posługuje się terminem „pracodawca”. Zamiast niego w projekcie pojawiło się pojęcie „podmiotu prawnego”. Oznacza to, że prawo to będzie miało zastosowanie do szerszej grupy przedsiębiorców, także tych, którzy zatrudniają swój personel w oparciu o umowy cywilnoprawne.
Decydującym kryterium jest liczba personelu – ustawa będzie dotyczyć tych przedsiębiorców, którzy zatrudniają minimum 50 osób, niezależnie od formy współpracy.
Kim są sygnaliści wedle projektu ustawy
Projekt rozszerzył ponadto listę sygnalistów, do których może mieć zastosowanie ustawa o:
- studentów;
- pracowników tymczasowych;
- funkcjonariuszy służb;
- żołnierzy zawodowych.
W nowej wersji projektu szerzej objaśniono również aspekt anonimowości zgłoszeń.
Jeśli tożsamość anonimowego sygnalisty zostanie ujawniona, będzie on chroniony w taki sam sposób jak sygnaliści dokonujący zgłoszenia pod swoim imieniem i nazwiskiem. W poprzedniej wersji projektu ta kwestia nie była tak jasna i budziła wątpliwości.
Zakaz wyrządzania szkód sygnaliście
Lista zakazanych środków odwetowych uległa rozszerzeniu.
Oprócz środków wymienionych w pierwotnej wersji projektu nie będzie można podejmować wobec sygnalistów środków polegających na wyrządzeniu innych szkód niemajątkowych, w tym zniesławienia, zwłaszcza w mediach społecznościowych, ani środków mających na celu uniemożliwienie przyszłego zatrudnienia w danym sektorze lub branży.
Wprowadzono nowe pojęcie „postępowania prawnego”, a mianowicie postępowania opartego na przepisach powszechnie obowiązujących lub przepisach wewnętrznych wydanych w celu wykonania powszechnie obowiązujących przepisów.
Czym jest podmiot publiczny
Wprowadzono także definicję legalną „podmiotu publicznego”.
Nowy projekt ustawy o sygnalistach wspomina, że pod tym pojęciem rozumieć podmiot wskazany w art. 3 ustawy o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego, tj.:
1) jednostki sektora finansów publicznych;
2) inne państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej;
3) inne osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie, oraz podmioty, o których mowa w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio albo pośrednio przez inny podmiot:
a) finansują je w ponad 50%, lub
b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
c) sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
d) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego;
4) związki podmiotów, o których mowa w pkt 1-3;
5) inne niż określone w pkt 1-4 podmioty, które:
a) wykonują jeden z rodzajów działalności sektorowej, o której mowa w Prawie zamówień publicznych
b) działają w charakterze podmiotów świadczących usługi publiczne w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 1370/2007 dotyczącego usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu działają w charakterze przewoźników lotniczych
c) działają w charakterze armatorów Wspólnoty
– na które podmioty, wymienione w pkt 1-4, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot, wywierają dominujący wpływ, w szczególności posiadają ponad połowę udziałów albo akcji lub posiadają ponad połowę głosów wynikających z udziałów albo akcji lub mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego.
Dalsze zmiany w nowym projekt ustawy o sygnalistach
W nowej wersji projektu do listy naruszeń, których może dotyczyć zgłoszenie dodano interesy finansowe skarbu państwa Rzeczypospolitej Polskiej oraz Unii Europejskiej. Ponadto, inaczej niż w pierwotnej wersji projektu, podmiot prawny będzie miał możliwość wprowadzenia zgłaszania naruszeń przepisów wewnętrznych lub obowiązujących w danym podmiocie standardów etycznych.
Każde zgłoszenie ustne, niezależnie od tego, czy jest ono składane za pośrednictwem nagrywanej lub nie nagrywanej linii telefonicznej lub innych systemów komunikacji głosowej, a nawet podczas spotkań bezpośrednich, powinno być starannie udokumentowane.
Usunięto wymóg, aby organizacje podejmowały kroki w celu oddzielenia danych osobowych sygnalistów od dokumentów lub innych nośników zawierających informacje o naruszeniu.
Projekt rozwiązuje też niektóre wątpliwości zgłaszane przez samorządy i administrację publiczną.
Z obowiązku wdrożenia systemu przyjmowania zgłoszeń wewnętrznych zwolnione zostały gminy liczące poniżej 10 tys. mieszkańców. Pojawia się możliwość wspólnych procedur dla kilku urzędów lub jednostek organizacyjnych w ramach jednej gminy. Zgłoszenia wewnętrzne mogą być obsługiwane przez upoważnione podmioty zewnętrzne.
Skrócono okres przechowywania danych w rejestrze zgłoszeń wewnętrznych z pięciu lat, licząc od daty wpływu do 12 miesięcy, licząc od daty zakończenia działań następczych. Chociaż lista czynów zabronionych pozostała niezmieniona, to kary zostały istotnie złagodzone.
Projekt rozróżnia sankcje za zapobieganie lub usiłowanie zapobieżenia zgłoszeniu, od sankcji za stosowanie przemocy, gróźb lub oszustw w celu powstrzymania sygnalisty przed dokonaniem zgłoszenia. Ten ostatni czyn jest zagrożony karą do dwóch lat pozbawienia wolności. W poprzedniej wersji projektu sankcją za brak wdrożenia systemu zgłaszania naruszeń groziła kara do trzech lat pozbawienia wolności, obecnie jest to grzywna.
Nowy projekt ustawy o sygnalistach – okres przejściowy
Projekt przewiduje wydłużenie vacatio legis z 14 dni do dwóch miesięcy i nakłada na podmioty prywatne zatrudniające od 50 do 249 pracowników obowiązek wprowadzenia do 17 grudnia 2023 r. wewnętrznych procedur przyjmowania zgłoszeń i podejmowania działań następczych.
Podmioty prywatne zatrudniające 250 lub więcej pracowników, a także podmioty publiczne, w tym Rzecznik Praw Obywatelskich muszą spełnić ten obowiązek w ciągu jednego miesiąca od wejścia w życie ustawy, co w praktyce daje im trzy miesiące od chwili opublikowania ustawy w Dzienniku Ustaw.
***
Zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z naszą Kancelarią. Zespół doświadczonych prawników odpowie na wszelkie pytania dotyczące nadchodzących regulacji związanych z ochroną osób sygnalizujących naruszenia prawa. Pomożemy w przygotowaniu oraz implementowaniu systemu przyjmowania zgłoszeń o nieprawidłowościach.
Przygotowali:
Damian Grodziński
aplikant adwokacki
Piotr Sawicki
adwokat
***
Relokacja pracowników z Ukrainy do Polski
W związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie, Polska spodziewa się fali migrantów w najbliższym czasie. Jednym ze sposobów na legalne sprowadzenie i relokowanie obywateli Ukrainy do Polski jest zatrudnienie ich w Polsce.
Firmy, które prowadzą działalność gospodarczą w Polsce, mogą sprowadzić do Polski pracowników zatrudnionych do tej pory na Ukrainie… [Czytaj dalej…]
***
Inne artykuły dotyczące sygnalistów:
Obowiązki pracodawców dotyczące ochrony sygnalistów
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }