Ochrony międzynarodowej udziela się osobie, która uciekła ze swojego kraju pochodzenia ze względu na obawę przed prześladowaniem lub rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy.
Należy pamiętać, że w trakcie procedury osoby, które złożyły wniosek o ochronę międzynarodową nie będą mogły pracować w Polsce przez pierwsze 6 miesięcy i nie będą mogły wyjechać z Polski.
Istnieją dwa rodzaje ochrony międzynarodowej: status uchodźcy i ochrona uzupełniająca.
Urząd bada możliwość udzielenia statusu uchodźcy oraz ochrony uzupełniającej w trakcie tej samej procedury. Oznacza to, że nie ma potrzeby składania dwóch osobnych wniosków, ponieważ wystarczy złożyć jeden wspólny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej w Polsce.
Złożenie wniosku o ochronę międzynarodową
Osoba poszukująca ochrony może złożyć wniosek o ochronę międzynarodową:
- w trakcie wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podczas kontroli granicznej (należy wówczas poinformować funkcjonariusza Straży Granicznej o chęci wystąpienia z wnioskiem o ochronę),
- podczas pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – należy zgłosić się do dowolnego oddziału lub placówki Straży Granicznej.
W sytuacji masowego napływu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przyjęcie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej i jego rejestracja następują w terminie 10 dni roboczych.
Złożenie wniosku o ochronę przez małoletniego bez opieki
Jeżeli wniosek o ochronę międzynarodową ma dotyczyć także małoletnich dzieci lub małżonka wnioskodawcy, osoby te powinny być obecne podczas składania wniosku.
Co do zasady, w imieniu małoletniego bez opieki wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej składa kurator albo przedstawiciel organizacji międzynarodowej lub pozarządowej zajmującej się udzielaniem pomocy cudzoziemcom (art. 26 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej).
Rozpatrzenie wniosku o ochronę międzynarodową
Wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej rozstrzyga w pierwszej instancji Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Organ ten może wydać decyzję, na mocy której:
- nadaje albo odmawia nadania statusu uchodźcy;
- udziela ochrony uzupełniającej albo odmawia jej udzielenia;
- pozbawia statusu uchodźcy albo ochrony uzupełniającej.
W przypadku, gdy Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców wyda decyzję o odmowie nadania statusu uchodźcy lub decyzję o odmowie nadania statusu uchodźcy oraz odmowie udzielenia ochrony uzupełniającej organem drugiej instancji jest Rada do Spraw Uchodźców. Na decyzję Rady można złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Również do Rady do Spraw Uchodźców kierować można ponaglenia na Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców.
Procedura powinna trwać do 6 miesięcy, ale rzeczywisty średni czas oczekiwania na decyzję wynosi ok. 14 i pół miesiąca.
Opłata od wniosku nie jest wymagana.
W przypadku, gdy z przyczyn leżących po stronie organu Straży Granicznej nie jest możliwe przyjęcie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na formularzu w dniu zgłoszenia zamiaru jego złożenia przez cudzoziemca, organ informuje cudzoziemca w języku dla niego zrozumiałym o terminie i miejscu przyjęcia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej oraz sporządza protokół z tej czynności.
Po złożeniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, wnioskujący, który nie zadeklaruje, że ma miejsce zamieszkania, może zostać skierowany do ośrodka recepcyjnego podlegającego Urzędowi do Spraw Cudzoziemców, gdzie przejdzie badania lekarskie.
Organ Straży Granicznej przyjmujący wniosek przekazuje Wnioskodawcy informację o adresie ośrodka recepcyjnego, w którym ma się on stawić w terminie 2 dni od złożenia wniosku. Jeżeli wnioskodawca wskazał we wniosku inny adres pod którym będzie przebywał, to nie zostanie skierowany do ośrodka recepcyjnego.
Przy przekroczeniu granicy nie jest wymagana rejestracja w punktach recepcyjnych.
Wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej znajdziesz tutaj (pdf): https://cudzoziemcy.gov.pl/
Czynności organu Straży Granicznej
Organ Straży Granicznej właściwy do przyjęcia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej:
1) ustala tożsamość osoby, której dotyczy wniosek;
2) uzyskuje dane i informacje w zakresie niezbędnym do wypełnienia formularza wniosku;
3) fotografuje osobę, której dotyczy wniosek, i pobiera od niej odciski linii papilarnych;
4) ustala, czy osoba, której dotyczy wniosek, posiada dokumenty uprawniające do przekroczenia granicy lub czy przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej legalnie;
5) przekazuje wnioskodawcy na piśmie w języku dla niego zrozumiałym informacje o przysługujących mu prawach i obowiązkach;
6) zapewnia pomoc tłumacza przy składaniu wniosku;
7) zapewnia przeprowadzenie badań lekarskich i niezbędnych zabiegów sanitarnych ciała i odzieży osoby, której dotyczy wniosek;
8) zapewnia osobom niepełnosprawnym, w podeszłym wieku, samotnie wychowującym dzieci oraz kobietom ciężarnym, których dotyczy wniosek, transport do ośrodka recepcyjnego, oraz w uzasadnionych przypadkach, wyżywienie podczas tego transportu;
9) w ciągu 48 godzin od złożenia wniosku przekazuje go Szefowi Urzędu.
Status uchodźcy
Cudzoziemcowi nadaje się status uchodźcy, jeżeli na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem w kraju pochodzenia z powodu rasy, religii, narodowości, przekonań politycznych lub przynależności do określonej grupy społecznej nie może lub nie chce korzystać z ochrony tego kraju.
Status uchodźcy nadaje się także małoletniemu dziecku cudzoziemca, który uzyskał status uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej, urodzonemu na tym terytorium (art. 13 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej).
Nadanie cudzoziemcowi statusu uchodźcy jest możliwe jedynie na podstawie wskazanych powyżej przesłanek.
Prześladowanie może polegać w szczególności na:
1) użyciu przemocy fizycznej lub psychicznej, w tym przemocy seksualnej;
2) zastosowaniu środków prawnych, administracyjnych, policyjnych lub sądowych w sposób dyskryminujący lub o charakterze dyskryminującym;
3) wszczęciu lub prowadzeniu postępowania karnego albo ukaraniu, w sposób, który ma charakter nieproporcjonalny lub dyskryminujący;
4) braku prawa odwołania się do sądu od kary o charakterze nieproporcjonalnym lub dyskryminującym;
5) wszczęciu lub prowadzeniu postępowania karnego albo ukaraniu z powodu odmowy odbycia służby wojskowej podczas konfliktu, jeżeli odbywanie służby wojskowej stanowiłoby zbrodnię lub działania, o których mowa w art. 19 ust. 1 pkt 3;
6) czynach skierowanych przeciwko osobom ze względu na ich płeć lub małoletniość.
Decyzja odmawiająca nadania statusu uchodźcy
Organ na podstawie art. 19 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej) musi odmówić nadania statusu uchodźcy, jeżeli:
- nie istnieje uzasadniona obawa przed prześladowaniem w kraju pochodzenia;
- istnieją poważne podstawy, aby sądzić, że cudzoziemiec:
- popełnił:
- zbrodnię przeciwko pokojowi,
- zbrodnię wojenną,
- zbrodnię przeciwko ludzkości,
- jest winny działań sprzecznych z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych określonymi w Preambule i art. 1 i 2 Karty Narodów Zjednoczonych,
- popełnił zbrodnię o charakterze innym niż polityczny poza terytorium Polski, przed złożeniem wniosku o nadanie statusu uchodźcy;
- popełnił:
- istnieją poważne podstawy, aby sądzić, że cudzoziemiec podżegał albo w inny sposób brał udział w popełnieniu wymienionych w punkcie poprzednim zbrodni lub czynów;
- jest uważany przez polskie organy za osobę mającą prawa i obowiązki związane z posiadaniem obywatelstwa polskiego.
Cudzoziemcowi, który złożył kolejny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, można odmówić nadania statusu uchodźcy, jeżeli obawa przed prześladowaniem jest oparta na okolicznościach, które celowo wytworzył po opuszczeniu kraju pochodzenia.
Ochrona uzupełniająca
Ochrony uzupełniającej udziela się osobie, która nie spełnia przesłanek do nadania statusu uchodźcy, ale powrót do kraju pochodzenia może narazić ją na rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy przez:
1) orzeczenie kary śmierci lub wykonanie egzekucji,
2) tortury, nieludzkie lub poniżające traktowanie albo karanie,
3) poważne i zindywidualizowane zagrożenie dla życia lub zdrowia wynikające z powszechnego stosowania przemocy wobec ludności cywilnej w sytuacji międzynarodowego lub wewnętrznego konfliktu zbrojnego (art. 15 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej).
Możliwe jest powoływanie się na ryzyko doznania poważnej krzywdy spowodowane wydarzeniami, które nastąpiły już po opuszczeniu przez cudzoziemca kraju pochodzenia (art. 17 ustawy o udzielaniu ochrony cudzoziemcom).
Odmowa nadania ochrony uzupełniającej
Cudzoziemcowi odmawia się udzielenia ochrony uzupełniającej (art. 20 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), jeżeli:
- nie istnieje rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy;
- istnieją poważne podstawy, aby sądzić, że:
- popełnił (lub podżegał do popełnienia):
- zbrodnię przeciwko pokojowi,
- zbrodnię wojenną,
- zbrodnię przeciwko ludzkości;
- jest winny działań (lub podżegał do popełnienia działań) sprzecznych z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych;
- stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa lub społeczeństwa;
- popełnił na terytorium Polski (lub podżegał do popełnienia) zbrodnię lub popełnił poza tym terytorium czyn, który jest zbrodnią według prawa polskiego
- popełnił (lub podżegał do popełnienia):
i ze względu na to ryzyko nie może lub nie chce korzystać z ochrony kraju pochodzenia.
Obowiązki osoby, która ubiega się o ochronę międzynarodową
Osoba, która złożyła wniosek o ochronę międzynarodową, jest zobowiązana w szczególności do:
- przedstawienia informacji niezbędnych do ustalenia stanu faktycznego sprawy,
- udostępnienia posiadanych dowodów,
- przekazania paszportu do depozytu UDSC,
- stawiania się na wezwanie UDSC w celu przesłuchania lub złożenia wyjaśnień,
- zawiadamiania o każdej zmianie miejsca pobytu,
- przebywania na terytorium Polski – opuszczenie Polski w trakcie trwania procedury powoduje umorzenie postępowania.
W przypadku, gdy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową opuści Polskę w trakcie trwania postępowania i złoży w innym kraju Unii Europejskiej wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, władze tamtego kraju przekażą ją z powrotem do Polski.
Przekazanie dokumentu podróży do depozytu
Do czasu zakończenia procedury osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową nie może przekroczyć polskiej granicy.
Osoba, której dotyczy wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, jest obowiązana, po złożeniu tego wniosku, przekazać swój paszport do depozytu Szefowi Urzędu, za pośrednictwem Straży Granicznej.
W przypadku gdy osoba ubiegająca się o udzielenie ochrony międzynarodowej, przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy lub zezwolenia na pobyt stały nie musi przekazywać paszportu do depozytu do dnia, do którego karta pobytu jest ważna.
Cudzoziemcowi zostaje wydany specjalny dokument – TZTC (Tymczasowe Zaświadczenie Tożsamości Cudzoziemca) potwierdzający tożsamość i uprawniający do pobytu w Polsce do czasu wydania ostatecznej decyzji w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej.
Jakie uprawnienia przysługują osobie, która wnioskuje o ochronę międzynarodową?
Osoba, której udzielono ochrony może liczyć na takie uprawnienia jak:
- zezwolenie na pobyt w Polsce,
- dostęp do rynku pracy bez zezwolenia na pracę,
- prawo do prowadzenia działalności gospodarczej na takich samych zasadach jak obywatele polscy,
- prawo do korzystania z pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych,
- prawo do zarejestrowania się jako osoba bezrobotna,
- prawo do ubiegania się o lokal socjalny,
- wsparcie informacyjne,
- świadczenie pieniężne,
- opieka medyczna.
Osoba z przyznanym statusem uchodźcy otrzymuje kartę pobytu – dokument legitymujący jej tożsamość oraz tzw. paszport genewski – dokument podróży przewidziany w Konwencji Genewskiej z 28 lipca 1951 r. dotyczącej statusu uchodźców. Uchodźca może dzięki temu legalnie przekraczać granicę.
Osoba objęta ochroną, po 5-letnim pobycie w Polsce na tej podstawie, może ubiegać się o udzielenie zezwolenia na pobyt stały. Okres 5 lat liczy się od chwili złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, a nie od momentu uzyskania pozytywnej decyzji o udzieleniu ochrony w Polsce.
Czy można wrócić na Ukrainę po uzyskaniu ochrony międzynarodowej?
Jeśli osoba, której przyznano ochronę międzynarodową wróci do kraju pochodzenia (nawet na bardzo krótki okres), urząd może wydać decyzję o pozbawieniu jej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.
Indywidualny Program Integracji
Osoba objęta ochroną międzynarodową może także uczestniczyć w Indywidualnym Programie Integracji (IPI).
Żeby uczestniczyć w programie, należy w ciągu 60 dni od otrzymania decyzji o ochronie złożyć wniosek do starosty przez powiatowe centrum pomocy rodzinie. Program trwa 12 miesięcy.
Dla osób nie przebywających w ośrodku możliwe jest także złożenie wniosku o świadczenie pieniężne na pokrycie kosztów pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem kosztów opieki medycznej.
Świadczenie pieniężne w wysokości 25 zł dziennie* (750 zł miesięcznie) może przysługiwać w przypadku, gdy wymagają tego względy organizacyjne albo jest to niezbędne do:
- zapewnienia bezpieczeństwa cudzoziemcowi, z uwzględnieniem szczególnej sytuacji samotnych kobiet;
- ochrony porządku publicznego;
- ochrony i utrzymania więzi rodzinnych;
- przygotowania cudzoziemca do prowadzenia samodzielnego życia poza ośrodkiem, po otrzymaniu decyzji o nadaniu statusu uchodźcy albo decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy, w której udzielono ochrony uzupełniającej.
Świadczenie pieniężne nie przysługuje za okres, kiedy cudzoziemiec przebywał poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
*2 osoby w rodzinie – 20 zł dziennie
3 osoby w rodzinie – 15 zł dziennie
4 osoby w rodzinie – 12,5 zł dziennie
Decyzję w sprawie udzielania świadczenia pieniężnego wydaje, na wniosek cudzoziemca lub z urzędu, Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Ten sam organ stwierdza wygaśnięcie decyzji w przypadku, gdy ustaną okoliczności uzasadniające jej udzielenie.
Praca obywatela Ukrainy (innego państwa) w Polsce
Jeżeli obywatel Ukrainy (lub innego państwa) otrzyma status uchodźcy bądź udzielono mu ochrony uzupełniającej, będzie uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Polski (zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).
Jeżeli sprawa dotycząca udzielenia ochrony międzynarodowej nie została załatwiona w terminie i opóźnienie nie nastąpiło z winy wnioskodawcy, Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców na wniosek osoby, która chce uzyskać ochronę międzynarodową wydaje zaświadczenie, które wraz z tymczasowym zaświadczeniem tożsamości cudzoziemca uprawnia tę osobę do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Działalność gospodarcza uchodźcy
Osoby posiadające status uchodźcy, ochronę uzupełniającą oraz członkowie ich rodzin mogą podejmować i prowadzić działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy (art. 4 ust. 2 lit. d) ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej).
Wniosek o ochronę międzynarodową, a zobowiązanie do powrotu
Złożenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej lub zadeklarowanie zamiaru złożenia takiego wniosku powoduje, że nie wszczyna się postępowania w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu, a postępowanie wszczęte wcześniej zawiesza się – co do zasady nie dotyczy to jednak kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.
Cudzoziemcowi, który posiada status uchodźcy lub korzysta z ochrony uzupełniającej nie można wydać decyzji o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ani decyzji o wydaleniu bez pozbawienia tego statusu lub ochrony.
Należy jednak pamiętać, że w przypadku, gdy została wydana decyzja o odmowie nadania statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej, o uznaniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny, o umorzeniu postępowania w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej lub decyzja o pozbawieniu go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, wydaje się decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu.
W razie jakichkolwiek wątpliwości zapraszamy do kontaktu. Pracownicy naszej Kancelarii odpowiedzą na wszelkie pytania dotyczące statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, a także innych form ochrony przewidzianych dla obywateli Ukrainy,
Przygotowali:
Karolina Staroń
młodszy prawnik
Piotr Sawicki
Adwokat
***
Relokacja pracowników z Ukrainy do Polski
W związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie, Polska spodziewa się fali migrantów w najbliższym czasie. Jednym ze sposobów na legalne sprowadzenie i relokowanie obywateli Ukrainy do Polski jest zatrudnienie ich w Polsce.
Firmy, które prowadzą działalność gospodarczą w Polsce, mogą sprowadzić do Polski pracowników zatrudnionych do tej pory na Ukrainie… [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }