Wypadek przy pracy zdalnej

Praca zdalna stała się standardem dla wielu osób od początku pandemii COVID-19. Pomimo, że większość firm wróciła już do regularnej, stacjonarnej pracy, to wielu pracowników zdecydowało się pozostać w trybie pracy zdalnej ze względu na różne korzyści, jakie niesie za sobą ta forma wykonywania obowiązków służbowych. 

Czym jest praca zdalna

Pojęcie pracy zdalnej zostało wprowadzone w Ustawie z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Projekt nowelizacji Kodeksu pracy (zob. tutaj) zakłada także wprowadzenie na stałe do prawa pracy pojęcia pracy zdalnej.

Obecnie kwestie dotyczące wypadku przy pracy zdalnej nie zostały wprost uregulowane przez ustawodawcę i przyjmuje się, że:

Wypadek przy pracy – co to jest?

Za wypadek przy pracy uznaje się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć i następujące w związku z wykonywaną pracą.

Następujące przesłanki muszą zostać spełnione jednocześnie:

1. zdarzenie musi być nagłe – oznacza to, że zdarzenia nie można było się spodziewać i nie stanowiło ono naturalnej konsekwencji wykonywanej pracy. Przyjmuje się, że cechę nagłości ma zdarzenie, którego czas trwania nie przekracza jednego dnia roboczego,

2. zdarzenie musi byćwywołane przyczyną zewnętrzną – przesłanka tazachodzi wówczas, gdy do urazu dochodzi w wyniku oddziaływania na człowieka czynnika występującego poza nim. Przykładowo, uraz wskutek upadku spowodowanego atakiem epilepsji nie będzie stanowić przyczyny zewnętrznej,

3. zdarzenie musi spowodować uraz lub śmierć – uraz definiowany jest wprost w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tzw. “ustawie wypadkowej”) jako uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania niebezpiecznego czynnika zewnętrznego oraz

4. zdarzenie musi nastąpić w związku z pracą–związek zdarzenia z pracą może natomiastwystępować na trzech płaszczyznach, tj.:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, a także
3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Wypadek przy pracy zdalnej

Wypadek przy pracy zdalnej może zaistnieć w tych samych warunkachco określone w ustawie wypadkowej dla wypadku przy pracy w biurze czy w hali magazynowej. Jednakże podczas wykonywania pracy zdalnej znacznie utrudnione jest udowodnienie, że dane zdarzenie miało związek z pracą, a nie z życiem prywatnym.

Granica między życiem prywatnym, a zawodowym przy wykonywaniu pracy w formie zdalnej jest trudna do określenia.

Jeśli przesłanka taka zostanie spełniona, pracownikowi wykonującemu swoje obowiązki podczas pracy zdalnej przysługiwać będą te same świadczenia, co w przypadku pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy w siedzibie pracodawcy.

Z wyroku Sądu Najwyższego z 17 września 2008 r. (sygn. akt I UK 66/08) można wnioskować, że wypadki zaistniałe w czasie krótkotrwałych przerw w pracy, zaliczanych do czasu pracy, mogą zostać uznane za wypadek przy pracy.

Nie jest to jednak ugruntowana linia orzecznicza i ciężko jest jednoznacznie stwierdzić, że tego typu zdarzenie zawsze zostałoby uznane za wypadek przy pracy. 

Warto wskazać, że praca zdalna nie musi być jedynie wykonywana w domu czy kawiarnii, lecz także na wakacjach, w ramach popularnego obecnie nurtu “workation”, tj. idei łączącej pracę z wakacjami.

Żadna ustawa nie wskazuje, że miejscem pracy zdalnej musi być miejsce zamieszkania pracownika wskazane w jego aktach osobowych, w związku z czym nie istnieje żaden zakaz wykonywania pracy zdalnej za granicą podczas tzw. “workation”.

Jednakże w razie wypadku przy takiej pracy zdalnej, udowodnienie zaistnienia wypadku w związku z wykonywaniem pracy będzie jeszcze bardziej utrudnione niż przy pracy zdalnej z domu, a wręcz może okazać się niemożliwe.

Obowiązki pracownika i pracodawcy w sytuacji wypadku przy pracy

Jeśli dojdzie do jakiegokolwiek wypadku podczas pracy zdalnej należy niezwłocznie poinformować pracodawcę, o ile stan zdrowia poszkodowanego na to pozwala.

Na pracodawcy ciąży obowiązek wszczęcia procedury powypadkowej i powołania zespołu, którego zadaniem będzie ustalenie okoliczności oraz przyczyn zdarzenia i tym samym ustalenia, czy dany wypadek kwalifikuje się jako wypadek przy pracy.

Jeżeli wypadek przy pracy był ciężki lub śmiertelny, pracodawca ma obowiązek zawiadomić o wypadku okręgowego inspektora pracy i prokuratora.

 Świadczenie przysługujące za wypadek przy pracy

Świadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu wypadku przy pracy przysługuje wyłącznie tym pracownikom i zleceniobiorcom (którzy na gruncie przepisów “ustawy wypadkowej” traktowani są jak pracownicy), którzy objęci są ubezpieczeniem wypadkowym<.

Ochrona dotyczy także osób objętych inną formą ubezpieczenia wypadkowego.

Poszkodowany wypadkiem przy pracy może otrzymać od ZUS, pod warunkiem, że w momencie wypadku był objęty ubezpieczeniem wypadkowym, m.in. następujące świadczenia:

• zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy jego wymiaru,
• świadczenie rehabilitacyjne w wysokości 100% podstawy jego wymiaru, pod warunkiem, że po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest wciąż niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja mogą przywrócić zdolność do pracy,
• zasiłek wyrównawczy, gdy jego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
• jednorazowe odszkodowanie, gdy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
• renta z tytułu niezdolności do pracy, gdy stał się niezdolny do pracy.

Wypadek przy pracy zdalnej – podsumowanie

Wypadek przy pracy zdalnej może zaistnieć na tych samych warunkach co wypadek przy pracy “stacjonarnej”.

W związku z tym obowiązuje ta sama procedura powypadkowa i na pracodawcy i pracowniku ciążą te same obowiązki. Pracownikowi przysługują także te same świadczenia.

Jedyną różnicę stanowi trudność dowodowa w wykazaniu, że wypadek przy pracy zdalnej miał faktycznie związek z pracą, a nie z życiem prywatnym. Oceną takiego wypadku zajmuje się zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę.

W razie jakichkolwiek pytań z zakresu praw i obowiązków pracowników wykonujących pracę w trybie zdalnym zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią. Zespół doświadczonych prawników udzieli odpowiedzi na wszystkie pytania.

Autorzy:

Anna Wojnar
młodszy prawnik

Damian Grodziński
aplikant adwokacki

***

Zakaz konkurencji w umowach z programistami

Zgodnie z zasadą swobody kontraktowej strony mogą kształtować treść umowy według własnego uznania. Zasada ta nie ma jednak charakteru absolutnego. Postanowienia umowy nie mogą być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego oraz naturą stosunku prawnego, czyli istotą i charakterem umowy. Ponadto, zapisy w umowie nie mogą służyć obejściu prawa.

Przepisy Kodeksu cywilnego nie określają kwestii dotyczących zakazu konkurencji. Zakaz ten został wprost uregulowany w art. 1011-1014 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.

Przepisy te przewidują możliwość zawarcia umowy o zakazie konkurencji pomiędzy pracodawcą a pracownikiem…. [Czytaj dalej…]