Zaświadczenie A1 to dokument szczególnie istotny dla osób, które przemieszczają się w celach zawodowych na terytorium Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii.
Stanowi ono potwierdzenie, że osoba podlega przepisom dotyczącym zabezpieczenia społecznego (ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego) wskazanego państwa członkowskiego.
Zaświadczenie A1 jest wiążące dla instytucji zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego, w którym praca jest wykonywana, czyli zagranicznych odpowiedników ZUS lub ministerstw właściwych do spraw zabezpieczenia społecznego.
Kto może ubiegać się o zaświadczenie A1?
O uzyskanie zaświadczenia A1 można ubiegać się w przypadku:
- delegowania pracownika do innego państwa członkowskiego UE, EOG lub Szwajcarii,
- czasowego przeniesienia wykonywania działalności na własny rachunek do innego państwa członkowskiego UE, EOG lub Szwajcarii,
- wykonywania pracy najemnej lub działalności na własny rachunek, w kilku państwach członkowskich UE, EOG lub Szwajcarii.
Wniosek o zaświadczenie A1 ma prawo złożyć zarówno pracownik, jak i pracodawca, a także osoba, która pracuje na własny rachunek.
Warunki dla pracownika delegowanego z Polski są następujące:
- wykonywanie przez pracownika pracy za granicą w imieniu przedsiębiorstwa delegującego,
- prowadzenie przez przedsiębiorstwo delegujące znacznej części działalności w Polsce,
- okres delegowania obejmujący maksymalnie 24 miesiące,
- pracownik nie może być delegowany w celu zastąpienia innego pracownika delegowanego,
- w przypadku osób zatrudnionych w celu oddelegowania – przed rozpoczęciem zatrudnienia pracownik musi podlegać ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym siedzibę ma jego pracodawca.
Aby otrzymać zaświadczenie A1 w przypadku czasowego przeniesienia wykonywania działalności na własny rachunek do innego państwa członkowskiego UE, EOG lub Szwajcarii, należy wykazać:
- normalne wykonywanie działalności na własny rachunek w Polsce (oznacza to, że należy prowadzić znaczną część działalności w Polsce) – aby to potwierdzić sprawdza się m.in. okres i rodzaj działalności faktycznie prowadzonej w Polsce,
- wykonywanie podobnej działalności w innym państwie członkowskim w okresie nie dłuższym niż 24 miesiące,
- zachowanie w Polsce infrastruktury umożliwiającej dalsze prowadzenie działalności po zakończeniu pracy za granicą,
- prowadzenie działalności w Polsce przez co najmniej dwa miesiące przed rozpoczęciem wykonywania działalności za granicą.
W przypadku wykonywania równocześnie lub na zmianę pracy na własny rachunek na terytorium przynajmniej dwóch państw członkowskich, pracownik podlega zabezpieczeniu społecznemu państwa miejsca zamieszkania, jeśli tam wykonuje znaczną część pracy.
Jak uzyskać zaświadczenie A1?
Wniosek o wydanie zaświadczenia A1, można złożyć osobiście lub przez pełnomocnika, wysłać pocztą lub drogą elektroniczną poprzez Platformę Usług Elektronicznych (PUE ZUS). W tym ostatnim przypadku konieczne jest podpisanie wniosku podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.
Wniosek w wersji papierowej można wydrukować z poniższej strony: WNIOSEK O WYDANIE ZAŚWIADCZENIA A1 DLA OSOBY WYKONUJĄCEJ PRACĘ NAJEMNĄ W DWÓCH LUB WIĘCEJ PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH UE, E
Zaświadczenie A1 wystawiane jest na określony czas, maksymalnie na 12 miesięcy. We wniosku należy wpisać okres, na który chcemy otrzymać zaświadczenie.
Zaświadczenie możemy odebrać w jednostce ZUS, papierowo lub w wersji elektronicznej za pośrednictwem portalu ZUS PUE.
Czy można zmienić dane w Zaświadczeniu A1?
W przypadku gdy, po wydaniu zaświadczenia A1, dojdzie do zmiany danych zawartych w zaświadczeniu, np. miejsca wykonywania pracy za granicą, należy złożyć wniosek o zmianę danych. Zmian, należy dokonać na wniosku ZUS US-35 (0591_19 US-35_RODO.indd).
Zmiany danych można dokonać, np. gdy:
- praca za granicą nie doszła do skutku,
- okres pracy zakończył się wcześniej,
- zmienił się adres zamieszkania lub wykonywania pracy za granicą,
- zmieniła się podstawa prawna wykonywania pracy,
- zmieniły się dane identyfikacyjne lub adres w przypadku działalności na własny rachunek.
Jeśli ZUS będzie dysponował wszystkimi niezbędnymi informacjami, wyda zmienione zaświadczenie A1 niezwłocznie. W przypadku konieczności przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, zaświadczenie zostanie zmienione najpóźniej w ciągu miesiąca lub dwóch miesięcy w sprawie szczególnie skomplikowanej.
Jak długo czeka się na zaświadczenie A1?
Jeśli Zakład Ubezpieczeń Społecznych dysponuje wszystkimi niezbędnymi informacjami, wyda dokument niezwłocznie.
Jeśli sprawa wymaga postępowania wyjaśniającego, zaświadczenie powinno zostać wydane w ciągu 30 dni, natomiast w przypadku sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy.
Jak anulować zaświadczenie A1?
Zaświadczenie A1 może uchylić organ, który je wydał.
Warunkiem uchylenia może być wykazanie przez instytucję ubezpieczeniową, że dowody czy oświadczenia złożone w sprawie nie były zgodne ze stanem faktycznym.
Powodem uchylenia zaświadczenia A1 może być również zmiana okoliczności będących podstawą do jego wydania.
Przykład:
X pracuje w Niemczech i w Polsce. ZUS wydał zaświadczenie A1 potwierdzające, że X podlega ustawodawstwu polskiemu w określonym okresie. Na skutek wątpliwości podjętych przez instytucję ubezpieczeniową w Niemczech, ZUS może wycofać wystawione wcześniej zaświadczenie A1, stwierdzając tym samym że X nie podlega pod polski system ubezpieczeń, lecz pod system niemiecki.
Podkreślić należy, że od decyzji o uchyleniu zaświadczenia A1 można się odwołać.
Co daje zaświadczenie A1?
Zaświadczenie A1 jest wydawane w celu potwierdzenia, któremu ustawodawstwu dotyczącemu zabezpieczenia społecznego podlega osoba je składająca oraz poświadczenia, czy dana osoba nie podlega przepisom dotyczącym opłacania składek w innym państwie. Jego posiadacz podlega przepisom państwa, które je wydało.
Dzięki temu pracownik nie musi podlegać ubezpieczeniom w państwie, w którym przejściowo pracuje. Uregulowanie to umożliwia swobodne czasowe świadczenie usług przy jednoczesnym uniknięciu zbędnych trudności takich jak pomieszanie składek i zobowiązań, które stanowiłyby wynik równoczesnego stosowania kilku porządków prawnych dotyczących spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Przykład:
Y czasowo przeniósł wykonywanie działalności na własny rachunek do Belgii. Uzyskał zaświadczenie A1 z ZUS, dzięki czemu potwierdził oficjalnie, że podlega systemowi zabezpieczenia społecznego w Polsce. Oznacza to, że nie jest objęty systemem zabezpieczenia społecznego w Belgii.
***
Jeżeli chcesz uzyskać zaświadczenie A1, zgłoś się do nas. Chętnie odpowiemy na wszystkie pytania dotyczące uzyskiwania zaświadczenia A1 oraz innych dokumentów niezbędnych do podjęcia pracy.
Przygotowały:
Karolina Staroń
młodszy prawnik
Aleksandra Jasinowicz
prawnik
***
Zezwolenie na pracę dla cudzoziemca
Przedsiębiorca, który decyduje się na zatrudnianie obcokrajowców, musi dopilnować, aby odbyło się to zgodnie z przepisami prawa.
W przypadku pracowników pochodzących z krajów należących do Unii Europejskiej lub mających z nią odpowiednie umowy, proces ten jest regulowany unijnymi przepisami, co zdecydowanie przyspiesza procedurę … [Czytaj dalej…]
{ 17 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
Czy zaświadczenie A1 jest obowiązkowe? Czy można pracować za granicą bez A1?
Za brak zaświadczenia A1 mogą zostać nałożone grzywny w niektórych państwach członkowskich zarówno na pracownika, samozatrudnionego, jak i na pracodawcę. Brak A1 może wiązać się również z negatywnymi konsekwencjami w związku z koniecznością opłacania składek na ubezpieczenie za granicą, które zazwyczaj są wyższe niż te w Polsce. Radzimy więc, aby w każdym przypadku uzyskać dla siebie lub dla swoich pracowników zaświadczenie A1.
Czy, brak zaświadczenia A1 może być powodem nie wypłacenia należności za fakturę? Dodam, że byłem w trakcie realizacji zaświadczenia A1 i wykonałem usługę w Niemczech teraz kontrahent nie chce wypłacić pieniędzy zasłaniając się brakiem zaświadczenia A1
Szanowny Panie,
zaświadczenie A1 nie jest dokumentem legalizującym zatrudnienie poza granicami państwa stałej rezydencji. Oznacza to, że fakt posiadania takiego zaświadczenia wydanego przez właściwy organ ubezpieczeniowy, nie może być samodzielną podstawą do legalnego zatrudnienia. W każdym przypadku pracodawca / kontrahent (podmiot powierzający wykonywanie pracy / zlecający usługę) winien zadbać o zabezpieczenie tytułu do legalnego zatrudnienia cudzoziemca.
Jednak w celu udzielenia kompleksowej odpowiedzi na Pańskie pytanie konieczne byłoby dokonanie analizy umowy / kontraktu, na podstawie którego świadczył Pan usługę na terytorium Niemiec, jak również zapoznanie się z miejscowym ustawodawstwem, które może np. wprost wskazywać na niedopuszczalność zatrudnienia w przypadku nieposiadania przez cudzoziemca właściwego zaświadczenia A1. Powyższe dokumenty mogą bowiem zawierać regulacje i postanowienia zabezpieczające pracodawcę przed niepożądanym nielegalnym zatrudnieniem, a w konsekwencji – brakiem możliwości legalnego wypłacenia wynagrodzenia.
Jeżeli jest Pan zainteresowany uzyskaniem pełnej analizy Pańskiej sytuacji oraz rozważeniem ew. możliwości dochodzenia roszczeń wobec podmiotu zatrudniającego, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią.
Mam dwóch pracodawców: jeden z Polski gdzie pracuje na część etatu oraz drugi ze Szwecji, gdzie mam pełen etat i mieszkam. Nie chce płacić zusu w Polsce. Czy mam wystapić sama o a1 w Polsce? Czy ma to zrobić mój polski pracodawca?
Szanowna Pani Agnieszko,
z opisanej przez Panią sytuacji wynika, że podlega Pani ustawodawstwu Szwecji w zakresie zabezpieczenia społecznego. Wniosek o wydanie zaświadczenia A1 może złożyć zarówno Pani, jak i Pani pracodawca. W razie jakichkolwiek wątpliwości zachęcamy do kontaktu z naszą Kancelarią: tel. +48 22 400 33 44, e-mail: kancelaria@sawickiwspolnicy.pl.
Dzień dobry, jeśli wykonuję jednoos.dział. gospodarczą w RP (NIE zatrudniam pracowników) i równocześnie będę zatrudniona na umowę o pracę w Niemczech i tam zamieszkam, to do jakiego urzędu kieruję się by uzyskać zaświadczenie A1?
Szanowna Pani,
w przypadku prowadzenia jednoosobowej działalności w Polsce i jednoczesnego zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w Niemczech, będzie Pani podlegać ustawodawstwu Niemiec w zakresie ubezpieczenia społecznego.
Dzień dobry.
Czy A1 jest wydawane ciągle? tzn. kończy się jedno a składamy wniosek o kolejną a1 i tak w kółko.
Szanowna Pani Katarzyno,
zaświadczenie A1 dla pracownika należy uzyskiwać za każdym razem na okres nieprzekraczający 24 miesięcy.
Jakie dane pracownika są potrzebne do złożenia wniosku A1?
Szanowny Panie Michale,
Dane wymagane do prawidłowego wypełnienia wniosku o wydanie A1 dla pracownika to: imię i nazwisko oraz miejsce urodzenia, a także PESEL bądź seria i numer dokumentu tożsamości. Ponadto, potrzebna będzie informacja o adresie zamieszkania pracownika oraz ewentualnych wcześniejszych okresach delegowania. W przypadku wnioskowania o wydanie A1 dla cudzoziemca, wymagane będą również informacje o jego sytuacji rodzinnej oraz faktycznym związku z Polską (w tym okresach przebywania na terytorium RP).
W razie jakichkolwiek wątpliwości zachęcamy do kontaktu z naszą Kancelarią: tel. +48 22 400 33 44, e-mail: kancelaria@sawickiwspolnicy.pl
Witam,
Jak wygląda sytuacja wydania A1 dla Ukrainca po 01.01.2023? Czy ZUS wydaje czy ma podstawę, żeby nie wydać A1 z powodu niejasnych na ten moment przepisów dotyczacych pracowników z Ukrainy. Wiadomo, że większości skończyły się wizy A ustawa wojenna przedłużała je tylko do 31.12.2022… ale mogli też pozostać na podstawie specustawy covidovej (Czy ZUS ma prawo odmówić wydania A1 w tej sytuacji epidemii)?
Czy ma znaczenie przy wydaniu A1 kiedy wjechał pracownik do Polski- czy przed 24.02.2022, jak wybuchła wojna ?
Dzień dobry,
na potrzeby postępowania w przedmiocie wydania zaświadczenia A1 nie ma bezpośredniego znaczenia data wjazdu do Polski, niemniej jednak okoliczność ta będzie mieć wtórny wpływ na ustalenie podstawy legalnego pobytu obywatela Ukrainy na terytorium RP.
W przypadku wątpliwości co do podstawy legalnego pobytu, przy sporządzaniu wniosku o wydanie zaświadczenia A1 możemy również przygotować uzupełniającą analizę w tym zakresie, celem ułatwienia ZUS interpretacji przepisów i sytuacji pobytowej cudzoziemca.
Podkreślamy jednak, że warunkiem koniecznym uzyskania zaświadczenia A1 dla pracownika jest przede wszystkim legalne zatrudnienie na terytorium RP w wymaganym okresie, a także posiadanie rezydencji podatkowej w Polsce. Wszelkie szczegóły dotyczące przedmiotowej procedury możemy omówić podczas bezpośredniego spotkania z prawnikiem naszej kancelarii. Zapraszamy do kontaktu.
Dzień dobry, nie do końca Państwo odpowiedzieli na moje pytanie, może doprecyzuję: jeśli wykonuję jednoos.dział. gospodarczą w RP (NIE zatrudniam pracowników) i równocześnie będę zatrudniona na umowę o pracę w Niemczech i tam zamieszkam, to do jakiego urzędu w De kieruję się by uzyskać zaświadczenie A1? (z tego co się orientuję muszę zdobyć A1 by dostarczyć ZUS jeśli nadal prowadzę dział. gosp. w RP. – do kogo w De sie zgłaszam o ten druk? do swojej niemieckiej Kasy Chorych?
Dzień dobry, Pracowałem w niemczech na własnej działalności od stycznia do czerwca 2023 roku. Jakie mogą być wyciągnięte konsekwencje jeżeli w styczniu 2023 roku złożyłem wniosek o wydanie zaświadczenia a1 a jednak później nie dopełniłem formalności z mojej winy i do dziś tego zaswiadczenia nie posiadam. Czy da
to się jeszcze jakoś uratować?
Czy we wniosku o A1 trzeba podać dane zagranicznego kontrahenta i adres? Jak mam otrzymać pracę za granicą skoro wszyscy pracodawcy oczekują żeby już mieć A1