Odpowiedzialność pracodawcy za szkody pracownika wyrządzone innym osobom w trakcie pracy

Co do zasady pracodawca odpowiada za szkody wyrządzone przez pracownika innym osobom trakcie wykonywania pracy.

Czy jest tak w przypadku każdej szkody? Czy odpowiedzialność pracodawcy może zostać ograniczona? Czy pracodawcy przysługuje następnie zwrotne roszczenie wobec pracownika?

Odpowiedzi na te pytania znajdują się w artykule na naszym blogu w tym miejscu.

Jaką zaś odpowiedzialność będzie ciążyła na pracodawcy za szkody, które jego pracownik wyrządzi osobom trzecim? O tym opowiadamy w dzisiejszym artykule.

Jaką odpowiedzialność ponosi pracodawca za szkody pracownika wyrządzone innym osobom w trakcie wykonywania pracy

Osoba trzecia (inna osoba niż pracodawca i pracownik), której pracownik nieumyślnie wyrządził szkodę przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych, może dochodzić naprawienia szkody wyłącznie wobec pracodawcy.

Osobie takiej zazwyczaj nie przysługuje roszczenie względem pracownika.

Pracodawca jest obowiązany naprawić tej osobie szkodę w całości (bez ograniczeń), jeżeli takie naprawienie szkody ma usprawiedliwioną podstawę prawną uregulowaną w przepisach prawa cywilnego, dotyczącą czynów niedozwolonych.

Wyjątkowa odpowiedzialność pracownika

W ramach odstępstwa od reguły wyłącznej odpowiedzialności pracodawcy, pracownik może odpowiadać za wyrządzoną nieumyślnie szkodę przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych bezpośrednio wobec osoby trzeciej w razie niewypłacalności pracodawcy zatrudniającego pracownika (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2016 r. III CSK 115/15).

Zatem poszkodowany może żądać odszkodowania również od pracownika, jeśli nie może uzyskać pełnego odszkodowania od firmy, ponieważ ta jest przykładowo w stanie upadłości.

Przesłanki odpowiedzialności pracodawcy

Pracodawca będzie odpowiadał za szkodę wyrządzoną przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych, jeżeli:

• szkoda została wyrządzona przez pracownika osobie trzeciej;
• zdarzenie w wyniku, którego doszło do szkody wystąpiło podczas wykonywania obowiązków pracowniczych przez pracownika;
• działanie pracownika nie było umyślne;
• zachodzi związek przyczynowo skutkowy pomiędzy szkodą, a czynnością powierzoną w interesie i na rzecz pracodawcy.

Kim jest osoba trzecia?

Osobą trzecią będzie każda osoba lub podmiot, który nie jest pracodawcą oraz pracownikiem wyrządzającym szkodę. Osobą trzecią może być także osoba prawna, np. spółka z o.o.

Osobą trzecią może być również inny pracownik zatrudniony przez tego samego pracodawcę.

Za szkodę wyrządzoną nieumyślnie przez pracownika innemu pracownikowi w trakcie wykonywania obowiązków służbowych odpowiadać będzie wyłącznie pracodawca.

Co oznacza wykonywanie obowiązków pracowniczych?

Pracodawca będzie odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez pracownika, jeżeli doszło do niej w czasie, w którym pracownik wykonywał obowiązki pracownicze. Może to nastąpić na skutek podjęcia nieodpowiednich działań, jak i niepodjęcia odpowiednich, czyli dopuszczenia się zaniechania.

Zakres obowiązków pracownika regulują takie dokumenty jak:

• umowa o pracę,
• regulamin pracy,
• porozumienia zbiorowe,
• układy zbiorowe pracy,
• statuty,
• polecenia pracodawcy.

Należy wskazać, że pracodawca może również ustnie pouczyć o zakresie obowiązków pracownika. Zakres może także wynikać bezpośrednio z rodzaju pracy wykonywanej przez pracownika lub zajmowanego przez niego stanowiska.

Pracodawca będzie odpowiadał za pracownika także wtedy, gdy ten wykonywał swoje obowiązki w ramach tzw. nadgodzin lub z polecenia pracodawcy.

Kiedy nie mówimy o wykonywaniu obowiązków pracowniczych?

Jeżeli pracownik wyrządzi szkodę osobie trzeciej, niewykonując obowiązków pracowniczych, to będzie odpowiedzialny wyłącznie za szkodę, a nie pracodawca. Nie ma wtedy znaczenia czy pracownik wyrządził szkodę w zakładzie pracy lub w czasie pracy.

Pracodawca nie będzie odpowiadał za pracownika, gdy ten wyrządził szkodę osobie trzeciej nie przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych, a jedynie przy sposobności wykonywania tych obowiązków, tj. nie przy wykonywaniu powierzonych pracownikowi zadań.

Ponadto, pracodawca nie ponosi odpowiedzialności, gdy pracownik wyrządził szkodę innej osobie w czasie przeznaczonym na wykonywanie przez niego pracy, ale nastąpiło to podczas czynności wykraczających poza zakres jego obowiązków pracowniczych i poza zakres działalności firmy. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1998 r. I CKU 110/97).

Czym jest wina nieumyślna?

Odpowiedzialność pracodawcy za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej przez pracownika ustawodawca uzasadnia wyłącznie w razie szkody wywołanej osobie trzeciej przez pracownika nieumyślnie.

Wina nieumyślna

– występuje wtedy, gdy pracownik ma możliwość przewidywania, że jego bezprawne zachowanie wyrządzi szkodę, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że szkoda nie nastąpi, bądź wówczas, gdy pracownik nie przewiduje możliwości powstania szkody, choć w okolicznościach sprawy mógł i powinien przewidzieć jej powstanie.

Wina umyślna

– natomiast istnieje wówczas, gdy sprawca chce wyrządzić szkodę w mieniu pracodawcy i celowo do tego zmierza (zamiar bezpośredni) lub gdy mając świadomość szkodliwych skutków swego działania i przewidując ich nastąpienie, godzi się na nie, choć nie zmierza bezpośrednio do wyrządzenia szkody (zamiar ewentualny). Umyślne wyrządzenie szkody ma zatem miejsce wtedy, gdy pracownik objął następstwa swego działania zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym.

Umyślne wyrządzenie osobie trzeciej szkody powoduje, że pracownik-sprawca ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za wyrządzone szkody. W takiej sytuacji pracodawca najpierw będzie musiał pokryć szkodę, a następnie może wystąpić z roszczeniem do pracownika o zwrot zapłaconej kwoty. Ciężar wykazania, że szkoda nastąpiła z winy pracownika spoczywa na pracodawcy.

Związek przyczynowo-skutkowy

Pracodawca ponosi odpowiedzialność jedynie za szkodę pozostającą w związku przyczynowym z czynnością powierzoną, a więc z taką czynnością, którą pracownik wykonywał dla i w interesie pracodawcy.

Zatem jeżeli czynność, przy której pracownik wyrządził szkodę, nie była wykonywana na rachunek pracodawcy, to za tę szkodę pracodawca nie odpowiada.

Wymaganie wyrządzenia szkody przy wykonywaniu powierzonej czynności oznacza, że między powierzeniem czynności, a działaniem, w którego wyniku nastąpiła szkoda, powinien zachodzić związek przyczynowy.

Ograniczający się on do następstw normalnych, tj. takich, jakie na podstawie doświadczenia życiowego należy uznać za stanowiące z reguły skutki danego rodzaju działań lub zaniechań, w odróżnieniu od wypadków, które poza taką regułę wykraczają.

Normalne następstwa to takie, które przezorny i rozsądny pracownik mógłby przewidzieć jako skutek swego działania lub bezczynności.

Normalny związek przyczynowy nie zachodzi bowiem, gdy człowiek przezorny i rozsądny nie może sobie zdać z tego sprawy.

Jako przyczynę szkody uwzględnia się tylko takie zdarzenie, które w typowym następstwie – zgodnie z doświadczeniem – doprowadza do powstania lub zwiększenia szkody. Ocena, czy następstwo jest normalne, musi uwzględniać całokształt okoliczności sprawy oraz wynikać z zasad doświadczenia życiowego i zasad wiedzy naukowej.

Regres pracodawcy wobec pracownika

Bezpośrednią odpowiedzialność za szkodę nieumyślną pracownika wyrządzoną osobie trzeciej ponosi pracodawca w zakresie nieograniczonym. Pokrywa on całość szkody, w tym utracone korzyści, a nawet zadośćuczynienie za doznaną krzywdę osoby trzeciej.

Dopiero po naprawieniu szkody osoby trzeciej przez pracodawcę może on domagać się w drodze regresu odszkodowania od pracownika.

Regres ten jednak nie zawsze pokrywa wypłaconą przez pracodawcę kwotę, albowiem zgodnie z art. 119 Kodeksu pracy od pracownika można uzyskać odszkodowanie nieprzewyższające kwotę trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

Przykład regresu pracodawcy

Pracownik zatrudniony był na stanowisku kuriera na podstawie umowy o pracę, gdzie przysługuje mu wynagrodzenie w wysokości 3 tysięcy złotych miesięcznie brutto. Pracownikowi nieumyślnie upadła paczka, której zawartość w postaci szklanej zastawy została zupełnie zniszczona.

Koszt zastawy wyceniono na 15 tysięcy złotych. Osoba poszkodowana zwróciła się do pracodawcy kuriera o zwrot 15 tysięcy złotych na podstawie art. 120 ust. 1 k.p..

Pracodawca wypłacił należne odszkodowanie w wysokości 15 tysięcy złotych oraz zwrócił się do pracownika o zwrot wypłaconej poszkodowanemu kwoty tytułem regresu.

W tym przypadku pracodawca nie może żądać od pracownika zwrotu pełnej kwoty w wysokości 15 tysięcy złotych, albowiem pracownik ponosić będzie odpowiedzialność wyłącznie do wysokości 9 tysięcy złotych (3000 x 3 = 9000).

Pracodawca nie może bez pisemnej zgody pracownika potrącić mu z wynagrodzenia kwot należnych mu w ramach regresu, jeżeli tego regresu nie stwierdził w wyroku sąd.

Przy czym należy pamiętać, że pracownikowi można potrącić z wynagrodzenia za pracę tylko ½ wynagrodzenia, pozostawiając mu przy tym przynajmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę. To ograniczenie w konsekwencji powoduje, że nie zawsze będzie możliwe potrącenie w wysokości ½ wynagrodzenia pracownika.

Przedawnienie regresu wobec pracownika – od kiedy liczyć?

Pracodawca może domagać się regresu od pracownika za wywołane przez niego szkody osobie trzeciej podczas wykonywania obowiązków pracowniczych do dnia przedawnienia tego roszczenia.

Roszczenie regresowe pracodawcy w stosunku do pracownika, który przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych wyrządził szkodę osobie trzeciej, powstaje z chwilą zaspokojenia przez pracodawcę roszczeń osoby trzeciej. Termin przedawnienia roszczenia regresowego pracodawcy liczy się od chwili naprawienia szkody, a nie od chwili jej wyrządzenia przez pracownika.

Termin przedawnienia wynosi 3 lata od dnia zaspokojenia przez pracodawcę roszczeń osoby trzeciej.

***

W przypadku jakichkolwiek pytań zapraszamy do kontaktu z Kancelarią. Doświadczeni prawnicy udzielą Państwu wszelkich informacji dotyczących odpowiedzialności pracodawcy za szkody wyrządzone osobom trzecim przez pracownika, a także pomogą przy ustalaniu i dochodzeniu roszczeń wobec pracownika.

Przygotowali:

Kamil Dolniak
młodszy prawnik

Piotr Sawicki
adwokat

***

Odpowiedzialność materialna pracownika na zasadach ogólnych

Kodeks pracy określa odpowiedzialność materialna pracownika za szkody wywołane nieumyślnie w majątku pracodawcy. Zasady odpowiedzialności materialnej zostały uregulowane w Kodeksie pracy w sposób wyczerpujący.

Należy jednak mieć na uwadze, że nie wyklucza to możliwości odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego, nie wyłączając przepisów o czynach niedozwolonych – jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Odpowiedzialność materialna za szkody wyrządzone pracodawcy na podstawie Kodeksu pracy jest korzystniejsza dla pracowników od ogólnych zasad prawa cywilnego… [Czytaj dalej…]